Nieuwjaarstoespraak 2019 – Dekenaat Amsterdam

maandag 14 januari 2019
Augustinuskerk – Amsterdam-zuid

Dames en Heren, voor de veertiende keer mag ik, als deken van Amsterdam, de dekenale nieuwjaarstoespraak houden. Fijn dat u er bent. Een nieuwjaarsreceptie is een goed moment om elkaar te ontmoeten, elkaar aan te moedigen, elkaar te inspireren, en om van 2019 weer iets moois en goeds te maken.

Nieuwjaar, even een moment van bezinning, van stilstaan, van terugkijken en vooruitkijken. Nieuwjaar als een stoplicht, een momentopname: allemaal even niet bewegen! We gaan nog wat onwennig het nieuwe jaar in. Mensen, dieren, huizen en bomen: we zijn allemaal weer wat ouder geworden. Ook 2019 zal weer een jaar worden van druk menselijk verkeer, met vele verkeersborden en vele overtredingen. Ze zullen er weer volop zijn: de gevaarlijke kruisingen, de lastige tegenliggers, de uithollingen overdwars, de wegversmallingen en de gevaarlijke oversteekplaatsen. Hoe veilig zal het menselijk verkeer in 2019 zijn?

Ook 2018 was geen gemakkelijk jaar. Warm was het wel, heel wat zomerse dagen, maar hoe velen verdwenen er het afgelopen jaar onder het puin van de aardbevingen, de talloze overstromingen, de terroristische aanslagen, het hele oorlogvoerende heden, waarin zoveel onschuldige mensen om het leven kwamen. Zo zijn er in het jaar dat achter ons ligt 94 journalisten wereldwijd om het leven gebracht. De meeste slachtoffers kwamen om in Afghanistan, Mexico, Syrië en Jemen. In 2018 kwamen ook 40 missionarissen om het leven. bijna het dubbele van het jaar daarvoor in 2017. In Afrika vonden 21 missionarissen de dood, in Amerika 15, in Azië 3 en in Europa 1.

Het is duidelijk: de wereld is volop in beweging en beroering. Wij vieren blijkbaar nieuwjaar te midden van een wereld, die nog steeds niet de wereld is geworden zoals God die bedoeld moet hebben ‘in den beginne’. Toch kwamen we in de kerstnacht weer bij elkaar om te zingen, vaak tegen beter weten in, over vrede op aarde aan de mensen van goede wil.

Ook 2018 gebeurde er weer van alles. Opnieuw werden er mensen geboren, opnieuw moesten wij afscheid nemen. In uw eigen omgeving, familieleden, vrienden. Afscheid nemen moesten we in 2018 ook in ons bisdom Haarlem-Amsterdam van 18 collega-pastores, van wie er vijf werkzaam waren in ons dekenaat Amsterdam, Met eerbied en respect wil ik nu hun namen noemen Wij willen hen niet laten verdwijnen in de vergetelheid en zeggen niet ‘zand erover, want dat is voorbij’. En bij het noemen van hun namen komen bij velen van ons de nodige herinneringen boven. Laat ik hun namen noemen:

Jan Granneman (77)

Op donderdag 22 februari 2018 overleed op 77-jarige leeftijd Johannes Gerardus Maria Granneman, geboren in de Wieringermeer. Na zijn eerste benoeming op Texel werd hij vervolgens kapelaan in de H. Joannes Geboortekerk in De Kwakel. Daarna werkte hij vijf jaar als aalmoezenier bij het leger. Hij ging in het spoor van de blauwe baretten mee naar de actie in Libanon. Voor Jan was dat in die jaren een spannende tijd. Vanaf 1983 was hij vooral werkzaam in diverse parochies in het dekenaat Alkmaar.

Huub Bos, Karmeliet (86)

Slechts enkele weken nadat hij was opgenomen in zorgcentrum Gravenstate in Denekamp is op 86-jarige leeftijd de Karmeliet Huub Bos overleden. Huub werd geboren in Tubbergen, in hetzelfde huis waar ook Dr. Schaepman het levenslicht zag. In 1961 vertrok hij als missionaris naar de Filipijnen. Vanwege gezondheidsredenen kwam hij in 1965 terug naar Nederland en werd o.a. godsdienstleraar in Amstelveen en Uithoorn, pastor-teamleider in Aalsmeer en Amstelveen. Later werd hij deken van het dekenaat Amstelland en tenslotte pastor-teamleider in Oss. Met Huub was het gemakkelijk om contact te leggen. Hij genoot van een goed gesprek, had zijn eigen humor. Hij is op maandag 19 februari begraven vanuit de parochiekerk van Zenderen.

Leo Nederstigt (70)

Op dinsdag 22 mei 2018 moesten we afscheid nemen van Leo Nederstigt. Leo werd geboren en is 70 jaar oud geworden, In 1974 werd hij priester gewijd en was sindsdien vooral actief in Amsterdam. Hij begon in de Gerardus Majella in Amsterdam-oost. Daarna was hij o.a. pastoor van de VVL (Vondelkerk, Vincentius en de Liefde). Tevens kreeg hij van de bisschop de opdracht een woongroep voor theologiestudenten op te zetten. Daarnaast was hij de geestelijke leidsman en waarnemend rector van de priester-diakenopleiding in het Willibrordhuis in Amsterdam. Hij werkte vervolgens als pastor in Amsterdam-Oost, waar de regioparochie ABG-parochie was ontstaan. (Anna Bonifatius en Gerardus Majella). In 2014 kwam er een verdere samenvoeging van vijf parochies en acht kerklocaties, onder de nieuwe naam Clara & Franciscus. Inmiddels was Leo ziek geworden. De schijnbaar overwonnen darmkanker kwam terug in zijn lever en zijn hoofd. Maar tot zijn laatste snik bleef Leo betrokken bij de mensen die hem waren toevertrouwd. In het vocabulaire van Leo stonden twee woorden centraal: Vertrouwen en Verbinding. Hij was zeer betrokken bij mensen aan de rand van de samenleving. Hij was priester te midden van de mensen, betrokken en emotioneel aanwezig. Onvermoeibaar zoeken waar verbanden gecreëerd kunnen worden en zoeken naar mogelijkheden om samen op te trekken was een van Leo’s sterke kanten. Na een aan tal herdenkingsdiensten op de verschillende locaties hebben we hem na een drukbezochte uitvaart in de Hofkerk toevertrouwd aan de Oosterbegraafplaats op dinsdag 29 mei.

Thomas Murray (66)

Na een kort ziekbed namen we op vrijdag 2 nov afscheid van de Thomas Murray, die geboren werd in Ierland. Hij is bijna 66 jaar oud geworden. Sinds 1998 was hij werkzaam als pastoor van de Allochtonenmissie Blessed Trinity in Amsterdam-Oost. Thomas was iemand met een hartelijke persoonlijkheid die zich vol overgave inzette voor de parochie. Parochianen, parochiebestuur en vrijwilligers houden hem in dierbare herinnering. We hebben hem begraven op de R.K. Begraafplaats St. Barbara.

Simon van Niel (94)

Tenslotte, op tweede kerstdag moesten we afscheid nemen van Simon van Niel, lid van de congregatie van de Heilige Geest. Simon mocht de hoge leeftijd van 94 jaar bereiken. Na zijn priesterwijding wilde hij als missionaris naar het Amazonegebied in Brazilië, maar in die tijd had je zelf niet veel te kiezen. Je werd gezonden naar de plek waar je toen het meest nodig was. Hij vertrok toen naar Afrika, naar Angola. Daar heeft hij dertig jaar gewerkt. In 1974 werd Angola geteisterd door politieke onrusten als gevolg van de strijd voor onafhankelijkheid en een burgeroorlog brak uit, waardoor het voor Europese missionarissen moeilijk werd om er te blijven werken en te wonen. Simon was vanaf 1974 actief in Amsterdam voor het begeleiden van de Portugese emigranten in Amsterdam. Hij werd hij beëdigd als vertaler in de Portugese taal en zo kon hij veel mensen helpen bij de aanvraag van officiële verblijfsdocumenten. Hij was daarnaast ook 16 jaar lang rector van het verzorgingscentrum Sint Bernardus in Amsterdam-C. Daarna is Simon op veel Amsterdamse plekken in de vieringen voorgegaan. De laatste 40 jaar woonde hij in Amstelveen. Zijn flatje bleef een zoete inval voor vrienden en bekenden, die hij in al die jaren om zich heen verzameld had. Zijn flat was klein, mede vanwege de vele souvenirs en heiligenbeeldjes die hij op zijn reizen verzameld had, Pater Simon was een bijzonder mens. Misschien een beetje buiten het model van de doorsnee ordegeestelijke, maar een man met een groot hart en luisterend oor voor iedereen. Hij sloot gemakkelijk vriendschap en velen zullen hun vertrouwde pater Simon missen. Op donderdag 3 januari 2019 hebben we hem begraven op het kloosterkerkhof van Gemert.

Nieuwjaarsboodschap van de Bisschop

In zijn nieuwjaarsboodschap van 7 jan. jl. schreef onze bisschop, Mgr. J. Punt, dat onze kerk, in Nederland en wereldwijd, in het nieuwe jaar 2019, niet gemakkelijk zal hebben, We staan voor de opdracht het Evangelie te verkondigen in ‘n seculiere wereld, wat veranderingen vraagt in de opzet van onze parochiële structuren en een nieuwe opzet voor de evangelisatie. In februari a.s. zal in Rome ook de bijeenkomst plaatsvinden van de voorzitters van de bisschoppenconferenties over de ervaringen en aanpak van het seksueel misbruik in de verschillende landen. Dat is belangrijk, maar tegelijk maakt het beeld dat daardoor wordt opgeroepen, onze inzet voor de Kerk niet gemakkelijker. Ook de bisschop wil daarom aan het begin van het nieuwe jaar 2019 u nog eens uitdrukkelijk danken voor uw inzet en zorg voor de gemeenschappen in ons midden, vooral ook met de uitdagingen waar we als Kerk momenteel voor staan.

Een gezamenlijke studiedag

Het is zeker in deze situatie goed dat de pastorale krachten elkaar regelmatig blijven ontmoeten en bemoedigen. De bisschop wijst ons in het bijzonder ook op de bijeenkomst voor alle pastores op zaterdag 16 februari a.s. Dan zal er een studiedag in Heiloo zijn, die duurt vanaf halftien tot kwart over vier. In de ochtend zijn er twee lezingen van Mgr. D. Rey, bisschop van Frejus-Toelon (Frankrijk) die met ons zijn visie wil delen op het gebied van de ‘Nieuwe Evangelisatie’. Zo hervormde hij in zijn eigen bisdom de priesteropleiding (die momenteel 75 seminaristen telt). Internationaal is hij inmiddels het voorbeeld geworden wat betreft het opbouwen van missionaire geloofsgemeenschappen. In de middag is er aandacht voor twee andere onderwerpen. Mw. Liesbeth Sanders zal iets te vertellen over het R.K. Meldpunt Grensoverschrijdend Gedrag en zal de belangrijkste punten van dit jaar vernieuwde ‘Gedragscode Pastoraat’ met ons doornemen. Deze studiedag zal worden afgesloten met een presentatie over ‘The Missionary School’, een nieuw initiatief vanuit het jongerenpastoraat van het bisdom Haarlem-Amsterdam.

Een bisschop-coadjutor

Op de nieuwjaarsreceptie van het bisdom, afgelopen vrijdag in onze St. Nicolaasbasiliek, was er speciale aandacht voor de vreugdevolle mededeling dat Mgr. J.W.M. Hendriks door paus Franciscus tot bisschop-coadjutor, d.w.z. ‘hulpbisschop met recht van opvolging, is benoemd. Wij willen hem van harte met deze benoeming feliciteren.

Kathedraal Kapittel

In de Nicolaasbasiliek was er ook aandacht voor ons kathedraal kapittel. De bisschop heeft drie nieuwe kanunniken benoemd, te weten dr. A.J.T. van de Hout (officiaal van ons bisdom), drs. J.C.J.de Wit (rector van ons grootseminarie) en lic. L. D. Georges (rector van diocesaan missionair seminarie Redemptoris Mater). Het nieuwe kapittel heeft uit haar midden drs. G.H.B. Bruggink gekozen tot proost en pater A. Bakker s.m.a. tot secretaris. Ook waren aanwezig de ere-kanunniken Mgr. J.W. Stam (oud-proost), E. Molzer (de onlangs teruggetreden deken van Alkmaar), en H.J. van Ogtrop (oud-plebaan van de Kathedraal)

Samenwerken en studiedagen

De bisschop wijst er verder op dat er in het nieuwe jaar verder gewerkt zal worden aan de samenwerking tussen de parochies, het ondersteunen van ons jeugd- en jongerenwerk middels de ontwikkeling van de Missionary School in ons bisdom, en het bieden van ondersteuning aan onze pastorale krachten en parochiebesturen door middel van studiedagen en cursussen,

Benoeming dekens

Ook wordt in het bisdom bestuur en de verschillende gremia nagedacht over een nieuwe structuur, waarin de taak van de deken als ‘Pastor pastorum’ en stimulator van de samenwerking van parochies, over een groter aantal dekens zal worden verdeeld. Te verwachten is dat over enige tijd een aantal nieuwe dekens zal worden benoemd.

Tenslotte

Tenslotte wenst de bisschop u veel inspiratie en vreugde toe voor uw inzet voor het evangelie, voor Christus en de Kerk en bidden wij met u om zegen over dit nieuw jaar.

En natuurlijk sluit ik me, als deken van Amsterdam, van harte bij hem aan. Moge, ook in het nieuwe jaar de Heer zijn gelaat naar ons keren en ons vrede schenken.’ Ik wens u nogmaals een zalig, een gelukkig, een inspirerend, en een gezond en vredig 2019 toe, onder Gods rijke zegen.