zaterdag 1 januari 2022
Nieuwjaarsdag
Numeri 6:22-27, Galaten 4:4-7 en
Lucas 2:16-21
Beste parochianen, we zitten vanaf vandaag in een nieuw jaar 2022. Opnieuw hebben we twaalf lege maanden voor ons. Weet u trouwens waar de namen van de deze maanden vandaan komen? Sommige maanden gaan over enkele Romeinse goden.
De naam Februari komt bijvoorbeeld van de Romeinse God Febris. Zijn naam betekent: ‘koorts’. Hij was dan ook de beschermer tegen koorts en malaria. Deze god had zelf in het oude Rome drie tempels! De maand Maart komt van Mars. Het is de god van de oorlog. De maand April komt van het Latijnse woord aperire. En dat betekent de (god van het) opengaan voor elkaar.
En de maandjanuari komt van de god Janus. Janus was een opmerkelijke god: hij heeft twee gezichten: een gezicht dat omkijkt en een gezicht dat vooruitkijkt. Op 1 januari vierden de Romeinen vroeger een soort carnaval. Het was het feest van God Janus met zijn twee gezichten: het gezicht van een jongeling en het gezicht van een grijsaard. En dan denken we natuurlijk aan Oudjaar en Nieuwjaar. Je kijkt naar het verleden en je kijkt naar de toekomst.
Twee verschillende blikken, maar je kunt het ook anders uitleggen. Zo bijvoorbeeld: hoeveel gezichten heb jij? Ik heb er minstens twee, kijk maar: Ik heb een vrolijk gezicht maar soms ook en bedrukt gezicht. We laten vaak maar één gezicht zien, maar we hebben er minstens twee (als het niet meer zijn). Soms zijn we heel aardig en soms heel chagrijnig. Soms zijn we heel vrolijk en soms heel somber. Soms zijn we heel eerlijk, maar soms ook heel onbetrouwbaar. Som leef je in het licht, maar soms is het heel donker. Eigenlijk hebben we dus allemaal een dubbel; gezicht, met een dubbele blik. De een kijkt vooruit, de ander terug. Het beeld van Janus versierde de deur van vele Romeinen.
Sommigen blijven in het oude jaar hangen, anderen kijken vooral naar de toekomst. Maar het is niet of/of. Met liefde nemen we de namen mee van de overledenen uit 2021. Het is niet oud of nieuw, in ons leven gaat het altijd over beide. We zijn het nieuwe jaar ingegaan. Vaak flink met bier en champagne en ongetwijfeld hier en daar traditionele kerstbomenbrandjes. Zo hebben wij de afgelopen nacht afscheid genomen van het jaar 2021. Maar met welke blik kijken we naar het jaar 2022?
Maar wat is tijd? Het afgelopen jaar is de tijd weer snel gegaan. Als je jong bent duurt ’n jaar minstens een eeuwigheid. Het lijkt wel alsof de klok sneller tikt naarmate we ouder worden. Tijd is een wonderlijk gegeven als je erover nadenkt. Je hebt er nooit genoeg van en soms lijkt-ie ook weer te kruipen. Intrigerend! Vaste rituelen helpen ons om te gaan met het ongrijpbare, maar dwingende verschijnsel tijd. De afwisseling van dag en nacht, van zomer en winter geven wel houvast, maar je hebt er bij lange na niet genoeg aan. Klokken en kalenders, jubilea en rustdagen, pocketplanners en dienstroosters komen eraan te pas om de tijd in de greep te krijgen. Iedere minuut komt maar één keer langs en wie hem niet gebruikt is hem kwijt, als een geldstuk dat op straat in een putje rolt, voor altijd verloren. Alleen mensen hebben tijdsbesef. Er zijn bloemen die hun blaadjes sluiten als het avond wordt en dieren die de hele herfst in de weer zijn om een wintervoorraadje voedsel aan te leggen. Maar weten kunnen zij het niet.
Alleen mensen weten dat zij ooit een baby zijn geweest en daarvóór niet bestond. Alleen mensen maken een afspraak voor volgende week en herinnert zich de verjaardag van zijn moeder. Alleen mensen beseffen dat zij, even zeker als wij zo en zoveel jaar geleden geboren is, eens dood zullen gaan. We weten vaak niet wanneer en dat maakt het leven niet eenvoudiger. Ook in 2022 blijft het een bijzondere wereld waarin wij leven. Rond de aarde hangt een diepe duisternis en toch ontsteken mensen hun vuurwerk. Terwijl aan de andere kant van de wereld de mensen elkaar afslachten, stopt hier een vrouw in Nederland een kippetje in de oven. Ook in 2022 staat in het ene gezin te dansen van vreugde omdat er een kind zal worden geboren, in een ander gezin verdwijnt, ook in het jaar 2022, een mens voorgoed achter de horizon. ‘n Lach en een traan zullen ook in het nieuwe jaar 2022 weer dicht bij elkaar liggen. En de engelen die boven de wereld hangen, kijken verbaasd toe dat dat allemaal op één aardbol mogelijk is!
Nieuwjaar is als een stoplicht, een momentopname: allemaal even niet bewegen! We gaan nog wat onwennig het nieuwe jaar in. Mensen, dieren, huizen en bomen: wij zijn allemaal weer wat ouder geworden. Ook 2022 zal een jaar worden van druk menselijk verkeer. Met vele verkeersborden en vele overtredingen. Ze zullen er weer volop zijn: de gevaarlijke kruisingen, de lastige tegenliggers, de uithollingen overdwars, de wegversmallingen en de gevaarlijke oversteekplaatsen. Hoe veilig zal het menselijk verkeer in 2022 zijn? Het nieuwe jaar dwingt ons opnieuw om naar elkaar toe te gaan. Nieuwjaar vraagt om een wens, een hand, een samenwerking waarvan je op aan kunt.
Ook in 2022 zullen we weer op moeten zien te komen voor elkaars onvermogen. Het jaar 2022 is sinds vannacht een feit. Maar dat hoeft geen nachtmerrie te zijn. Integendeel, er zijn – te midden van oorlogsdreiging, honger en geweld – veel hoopvolle tekenen aan te wijzen. Tal van mensen zijn al op zoek naar een nieuwe stijl van leven. Er zijn talloze mensen die ijveren voor vrede, gerechtigheid en een schoon milieu. De aandacht voor ons milieu is groeiende. De glasbakken puilen deze dagen uit van de flessen. Misschien dat we met elkaar wat meer aan de drank zijn geraakt. Maar je kunt het ook positief uitleggen: misschien zijn we wat bewuster gaan leven en gooien we al het glas niet zomaar weg. Het gaat tenslotte om de leefbaarheid van onze oude goede aarde. Een andere hebben we niet!
In deze dagen kijken we wat meer naar het verleden, maar meer nog naar de toekomst. En we kijken naar de toekomst met de kleur van ons verleden. We kunnen ook niet anders. Bij God horen heden, verleden en toekomst bij elkaar. Als gelovige mensen noemen we daarom een kerkhof ook een dodenakker. En op een akker ligt nooit het zaaigoed van gisteren, maar altijd het zaaigoed van morgen. We komen daar niet het verleden tegen, maar de toekomst, Gods toekomst, onze eigen toekomst. Want de dag zal komen dat we opnieuw met elkaar en met God verbonden worden. We zijn geboren uit de handen van God en keren in zijn handen terug. Daarom willen wij de namen van hen die gestorven zijn, onlangs of lang geleden, ook meenemen naar 2022. Zoals we vanmorgen, op de eerste dag van het nieuwe jaar, de tweeduizend jaar oude naam van Maria willen meenemen als de gezegende onder de vrouwen vanwege de vrucht in haar schoot. Ook Maria is in haar leven over de drempel van oud naar nieuw gestapt en later in haar leven over menige andere drempel.
Het evangelie zegt vanmorgen: ‘en Maria bewaarde al deze woorden in haar hart’. Wat voor woorden waren dat? De woorden van het verleden toch. Woorden, die hoe oud we ook worden, met ons meeneemt. Wij nemen woorden mee vanuit ons verleden. Kostbare woorden van onze ouders. Kostbare woorden uit het evangelie. De moeite waard om ze te blijven overwegen. Deze woorden zijn het voedsel voor onze toekomst. Zoals dat Vleesgeworden woord dat met ons mee is gegaan naar het nieuwe jaar 2022.
Wat ik u toewens voor het nieuwe jaar? Dat het goed met u mag gaan! We zijn geen engelen, geen goden, maar mensen met boeiende, ongekende kansen. Vervolgens mag ik u zeggen: ook in 2022 staan we nooit alleen. We zijn de eersten niet! Achter ons staat een grote rij van mensen die zoeken en hebben gevonden. Mensen uit het verleden die geloofden in trouw, in menselijke liefde, in de nieuwheid van het bestaan. Toen we klein waren hebben onze ouders ons op de arm genomen, ons een plaats gegeven in die boeiende geschiedenis van mensen die met vallen en opstaan op zoek zijn naar vrede, gerechtigheid en een schoon milieu.
Ook in 2022 zal geen gat te groot zijn, geen ziekte te zwaar, geen frustratie te groot. Als we het maar aandurven om te blijven opkomen voor elkaars onvermogen. Als we maar iemand vinden die zijn arm om onze schouder legt en die wij zelf kunnen en mogen omarmen. Vandaag mag ik u kostbare woorden voor het nieuwe meegeven. Woorden vol geloof, die voortgekomen zijn uit het hart van Maria, die al die woorden in haar hart bewaarde. Letterlijk droeg Maria onder haar hart het Vleesgeworden woord. Maria en Jozef hebben hun Kind de naam Jesjoea gegeven, Jezus. En die naam drukt uit wat er uit dit Kind zal groeien: een Redder van mensen. Want dat betekent zijn naam: ‘Hij die redt’.
Kostbare woorden ook in de eerste lezing van vanmorgen. Het zijn woorden die we nodig hebben in het nieuwe jaar dat voor ons ligt. Zoals de Heer tot Mozes sprak: ‘Zeg aan Aäron en zijn zonen, als gij de Israëlieten zegent, doe het dan met deze woorden: Moge de Heer u zegenen en u behoeden! Moge de Heer de glans van zijn gelaat over u spreiden. Moge de Heer zijn gelaat naar u keren en u vrede schenken!’ Gods zegen voor het nieuwe jaar, zo kostbaar en onmisbaar. En we kunnen dat op de eerste dag van het nieuwe jaar al aflezen aan de ‘Gezegende onder de vrouwen’, aan moeder Maria.
Ik wens u een gezegend en zalig nieuwjaar 2022 toe.
Ambro Bakker s.m.a.
Deken van Amsterdam
Titus Brandsmakerk