Paus Franciscus heeft het jaar 2016 uitgeroepen tot een ‘Heilig Jaar van de Barmhartigheid’ Op 8 december 2015 opende hij het Jaar van Barmhartigheid door in Rome de Heilige Deur van de Sint Pieter te openen. Daarna zijn overal in de wereld Heilige deuren van Barmhartigheid geopend. In ons bisdom vond dat plaats in de Haarlemse kathedraal, in onze Amsterdamse
St. Nicolaaskerk en in de kapel van ons heiligdom in Heiloo.
Deuren openen: dat is broodnodig, want er zijn in de loop der tijden al veel te veel deuren op slot gegaan. Deuren die dichtgeslagen zijn achter 60 miljoen vluchtelingen, die op zoek moesten gaan naar deuren waarachter ze veilig kunnen wonen. Politieke deuren, economische deuren, deuren tussen de wereldgodsdiensten. Deuren op slot in ons persoonlijk leven: tussen ouders en kinderen, tussen buren, familieleden en vrienden. De vraag is: hoe kunnen wij in het Jaar van Barmhartigheid onze deuren voor elkaar open maken, zodat we weer met elkaar in gesprek raken?
Proberen deuren te openen. Het vormt ook een uitnodiging om het functioneren van onze parochies, en ook ons eigen bestaan, kritisch tegen het licht te houden. Hoe barmhartig en mild gaan wij met elkaar om? Zien wij vooral het vreemde en eigenaardige van de ander en leven wij gedachteloos langs het goede heen? Gun ik iemand die flink de fout is ingegaan ook een nieuwe kans? Zijn wij werkelijk bereid om in te springen waar mensen in nood verkeren?
Mgr. Gerard de Korte, bisschop van Groningen/ Leeuwarden schreef in zijn Adventsbrief van 2015: Juist ambtsdragers binnen de Kerk worden uitgenodigd om in de spiegel te kijken. Want zoals onze kerkvader Ambrosius zei: ‘Waar barmhartigheid is, is Christus aanwezig, maar waar rigiditeit heerst, zijn er slechts ambtsdragers’. Het is een indringend woord dat iedereen met een pastorale opdracht binnen onze geloofsgemeenschap serieus moet overwegen.
Misschien dat het Latijnse woord voor barmhartigheid (misericordia) ons verder kan helpen. Iemand met misericordia heeft een hart (‘Cor’) voor mensen in ellende (‘miseri’): zondaars, armen, bedroefden, zieken en eenzame mensen. Het Hebreeuwse woord voor barmhartigheid heeft niet zozeer met het hart als wel met onze ingewanden te maken. Iemand is barmhartig die zich tot in zijn buik laat raken door de nood van de ander.
Heel veel mensen, buiten én binnen onze Kerk zijn als Zacheüs in de boom gaan zitten. Zij zijn nieuwsgierig maar blijven ook liever op een afstand. Het vraagt om pastorale prudentie en mildheid van onze ambtsdragers om juist met hen in contact te komen. Deuren openen betekent dat je nieuwe gebieden in je leven, ook in je pastoraat binnengaat. Een nieuw gebied, gemarkeerd door de zeven werken van barmhartigheid.
Paus Franciscus noemt in de brief, waarin hij het Jaar van Barmhartigheid aankondigt, Christus, het gelaat van Gods barmhartigheid (‘misericordiae vultus’). In Hem is de mensenliefde van God (‘humanitas Dei’) (Titus 3:4) zichtbaar geworden, Jezus werd in zijn tijd ervaren als een barmhartige bij uitstek. Hij had zijn hart, zijn ingewanden bij zijn naasten liggen. Zelfs zo dat Johannes Jezus de woorden in zijn mond legt: ‘Waarachtig, Ik verzeker jullie: Ik ben de Deur: als iemand door Mij binnenkomt, zal hij gered worden en hij zal in – en uitgaan en weidegrond vinden. (Joh. 10:7 en 9)
In ons persoonlijk leven zijn wij geroepen tot liefde tot God en tot naastenliefde. Maar wij weten dat in onze relaties steeds weer breuken ontstaan. We beledigen elkaar en doen elkaar pijn. Het evangelie roept ons dan op tot vergeving. De Schrift suggereert zelfs dat wij onze eredienst moeten opschorten als er in ons omgaan met onze medemensen breuken ontstaan. (Matteüs 5:24)
Vergeving is altijd eenzijdig. Voor verzoening zijn beide partijen nodig, die in een conflict betrokken zijn. Christus vraagt ons niet alleen liefde voor onze dierbaren maar ook voor onze vijanden. Wij beseffen dat die liefde alleen in de kracht van Gods Geest en dan vaak nog met vallen en opstaan, te realiseren valt.
Zo heeft paus Franciscus voor 2016 ons het nodige huiswerk meegegeven. Hij kwam in 2015 met verschillende initiatieven die voor ons in het nieuwe jaar 2016 een bron van inspiratie kunnen zijn: Zijn bekommernis om vrede en veiligheid, zijn zorg voor de vele vluchtelingen, zijn zorg voor de mens en zijn milieu en het afkondigen van het Heilig Jaar van Barmhartigheid.
Voor het Heilig Jaar 2016 heeft de Sloveense jezuïet Marko Ivan Rupnik een pakkend en inspirerend logo ontworpen. Het vermeldt het motto:
‘Barmhartig zoals uw Vader barmhartig is’
ontleend aan het Lucasevangelie (6:36) Het logo vertoont een Christusfiguur met kruiswonden die een verloren man op zijn schouders draagt, tegen de achtergrond van een kruis met drie ovalen in diverse tinten. Opvallend is dat het rechteroog van de ‘Goede Herder’ en het linkeroog van de gedragen persoon in elkaar overlopen. Christus ziet met de ogen van Adam en Adam met de ogen van Christus. Iedere persoon ontdekt in Christus, de nieuwe Adam, zijn of haar eigen menselijkheid en toekomst.
U zult er het komend jaar ongetwijfeld meer over horen in ons Heilig Jaar van Barmhartigheid.
Ambro Bakker s.m.a.